Some features of our website won't work with Internet Explorer. Improve your experience by using a more up-to-date browser like Chrome, Firefox, or Edge.
Skip to content

He Whakaputanga — Nō wai te ringa i auaha i ēnei kupu?

Embedded content: https://www.youtube.com/watch?v=YFmPtR7M_7Q

Ki te kore He Whakaputanga, tērā pea kāore i puta mai te Tiriti o Waitangi. Haere mai ki te ako kōrero anō, ki He Tohu.


Transcript

Whakaahua

He pakiwaituhi peita waikano o tētahi tangata e noho ana i te taha o tētahi tēpu mā i runga i tētahi whenua e toro ana ki te moana. Ka puta mai ētahi tāne, kei te mau korowai ētahi, he parauri, he kaho ngā tae, ā, kei te mau tarau, wetikote, pōtae hoki ētahi atu. He tuhituhi tītaha e mea ana 'Waitangi, Whiringa-ā-nuku 1835'.

Oro

Nō te Whiringa-ā-nuku i te tau tekau ma waru tekau ma rima i hui ai ētahi rangatira e toru tekau ma wha i tētahi puke i Waitangi.


Whakaahua

Kua whakatakotohia i te kiko o te rangi tētahi tuhinga i tuhia ā-ringatia, ā, e tuhi ana tētahi ringa i ngā kupu nei ‘He Whakaputanga’ ki te tuaka kōrako.

Oro

I hui rātou i runga i te whakaaetanga ki te waitohu i te Whakaputanga kia whakapūmautia ai tā rātou noho hei tangata whenua, ā, mā rātou hoki e whakahaere te nui o ngā kainoho Pākehā e piki haere ana. Engari nā wai i tuhi ngā kupu i hui ai ēnei rangatira?


Whakaahua

Kei te noho a Eruera, he tuaka kei te ringa. Kua ūhia tōna hūtu pango me tōna hāte mā ki tētahi korowai. Ka hoki ōna mahara ki tētahi tāne whai pāhau e ngoikore ana, e mau piupiu ana, e hinga whakamuri ana i te mura o te ahi.

Oro

Nā Eruera Pare Hongi.


Whakaahua

Kei raro iho i te rangi pūwherowhero a Hongi e morimori ana i a Eruera pēpi i tētahi o ōna ringaringa, kei tērā atu tētahi pukapuka e mau ana.

Oro

He pēpi noa iho a Eruera i te matenga o tōna matua i te pakanga, ka whāngaihia ia e te rangatira nui, e Hongi Hika.

I runga i te mōhio o Hongi ki ngā huringa e haere ake nei, ka mōhio ia ki te whaitake o tā Eruera ako i ngā pūkenga e ora ai ia me tōna iwi.


Whakaahua

Kei te moana uriuri tētahi kaipuke, e rua ōna tira, e teretere ana.

Oro

Nō reira, i tonoa a Eruera e ōna kaumātua ki Poihākena ki te ako i te pānui me te tuhi.


Whakaahua

Ka hoki whakamua, kei te noho a Eruera pakeke i mua i ētahi tuhinga kei runga i tētahi tēpu kua mārama i te kānara. Ka titiro ia ki a James kei tōna taha e wharara ana i te tēpu.

Oro

I pērā rawa te nui o ōna pūkenga ka kōwhiria ia e tōna iwi kia mahi tahi ki a Te Poihipi ki te tuhi ngātahi i te Whakaputanga o te rangatiratanga Māori o te whenua hei hononga ki te Kīngi o Ingarangi.


Whakaahua

He tirohanga ā-manu o ngā rangatira e huihui ana ki te waitohu i te whakaputanga. Kua whakatakotoria i runga ake te tuhinga taketake i tuhia ā-ringatiae. Kua kōwhai te pepa, kua tīhaea hoki ngā ōna tapa.

Oro

Nō reira, nā te ringa rehe o te rangatahi Māori te tuhinga i auaha, ā, nā taua tuhinga i hui mai ai ēnei rangatira.


Whakaahua

Te tohu kāirikiōrangi, karaka, waiporoporo hoki o He Tohu. He whakaputanga, he tiriti, he petihana. Tohumarau He Tohu. Te Puna Mātauranga o Aotearoa, Te Whanganui-a-Tara. (Kāore ētahi tuhinga whai tikanga ā-motu i tūkinotia i te hanganga o tēnei pakiwaituhi.) Te tohu o te Kāwanatanga o Aotearoa.

Ki te kore te Whakaputanga, kua kore nei pea Te Tiriti o Waitangi. Haere mai ki He Tohu ki te ako i ētahi atu kōrero.


Ngā whakamihi

He mea hanga i te taha o Te Tari Taiwhenua.

Ariā auaha — Ogilvy New Zealand

Pakiwaituhi tāoreore — YukFoo

Reo — Te Kohe Tuhaka

Puoro — Al Fraser and Ariana Tikao

Any errors with the transcript, let us know and we'll fix them digital-services@dia.govt.nz

Back to top